FILOZOFIA FUTBOLU - ZROZUMIEĆ GRĘ

Piłka to gra prosta. Nie potrzeba do niej filozofii – tak o futbolu mówił legendarny Kazimierz Górski. Dzisiaj, komuś, kto interesuje się tą piękną grą nieco głębiej, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że choć sama piłka nożna ma proste zasady, to już sama gra na najwyższym poziomie prosta nie jest. Żeby lepiej zrozumieć sztukę gry w piłkę nożną, musimy krok po kroku ją poznać, zaczynając od najprostszych jej elementów.

W piłce nożnej umiejętności taktyczne i procesy poznawcze leżące u podstaw podejmowania decyzji przez zawodników są podstawowymi wymaganiami dla osiągania najlepszych wyników sportowych. Zastanawiamy się i dyskutujemy o przygotowaniu motorycznym, intensywności treningu, tym czy pizza po meczu jest ok, czy nie. Toczymy dyskusje o tym, że lepiej grać 4 z tyłu, a gra 3 środkowymi obrońcami jest szaleństwem. Czepiamy się szczegółów takich jak ten, czy w zapisie formacji pisać 1-4-4-2 i dlaczego nie wystarczy zwykłe 4-4-2 jak to ma miejsce chyba na całym świecie. Pracując z młodzieżą, zauważyłem znacznie poważniejszy problem… Przyszli piłkarze nie rozumieją gry, której ich uczymy.

Podczas meczu zawodnik znajduje się w centrum ogromnej liczby sytuacji, których częstotliwości, porządku chronologicznego i złożoności nie da się przewidzieć, co wymaga od niego i drużyny dużych zdolności adaptacyjnych i natychmiastowej reakcji w oparciu o pewne zasady, reakcje i zachowania obu drużyn, obecnych w każdej fazie gry.

MAPA GRY

Zanim przejdziemy do omówienia faz gry w piłkę nożną, musimy uporządkować pole gry, na którym toczy się mecz. Gdybyśmy mecz piłki nożnej porównali do bitwy, a boisko do pola walki, to aby odnieść przewagę nad przeciwnikiem, musimy poznać teren, po którym będziemy się poruszać w walce. W tym celu plac gry dzielimy na umowne strefy i sektory, które pomagają w lepszej organizacji zespołu w każdej fazie gry. Podział boiska na siatki pomaga zawodnikom zrozumieć, gdzie muszą się znajdować na różnych etapach budowania ataku i organizacji gry w obronie. Nie ogranicza to jednak swobody zawodnika. Wręcz przeciwnie, ponieważ piłkarze wiedzą, gdzie znajdują się ich koledzy z drużyny w stosunku do piłki, poświęcają mniej czasu na skanowanie boiska i mają go więcej na kreatywność i optymalne podania w każdej sytuacji. Pozwala to także zawodnikom szybciej decydować, w których obszarach muszą stworzyć przewagę liczebną nad przeciwnikiem, a w których ich obecność w danym momencie nie ułatwia gry przeciwnikowi i nie zagraża własnej bramce.

Pierwszym etapem jest podział boiska pionowymi liniami, które tworzą 5 sektorów (rys. 1). Linie te są przedłużeniem pola karnego oraz pola bramkowego od bramki do bramki. W ten sposób boisko zostaje podzielone na:

• sektor boczny prawy i lewy (przestrzeń pomiędzy linią boczną a przedłużeniem pola karnego)

• półprzestrzeń prawą i lewą (przestrzeń pomiędzy przedłużeniem pola karnego i pola bramkowego)

• sektor centralny (przestrzeń pomiędzy liniami przedłużającymi pole bramkowe)

rys. 1 Podział pola gry na pionowe (wertykalne) sektory

Tak podzielone boisko pomaga naszym zawodnikom w organizacji gry w każdej jej fazie. Johan Cruyff, legendarny piłkarz i trener FC Barcelony zdefiniował bardzo logiczną zasadę, którą łatwiej jest zrozumieć zawodnikom, dzięki podziałowi boiska na 5 sektorów. Zasada ta mówi, że jeśli masz piłkę, to jako drużyna musisz sprawić, żeby boisko było najszersze, jak tylko się da. Gdy nie masz piłki, to musisz sprawić, by plac gry był jak najwęższy, jak to tylko możliwe. Określając ustawienie zespołu w poszczególnych fazach gry, powstaje zasada 5 sektorów - w fazie posiadania piłki i budowania gry zespół ustawia się szeroko, zajmując wszystkie 5 sektorów (rys.2) oraz zasada 3 sektorów - w fazie bez posiadania piłki, zespół zajmuje 3 sektory najbliżej piłki (rys.3).

rys. 2 Szerokie ustawienie drużyny w czarnych koszulkach w fazie posiadania piłki (zasada 5 sektorów)

rys. 3 Ustawienie zespołu w fazie obrony w 3 sektorach najbliższych położeniu piłki (zasada 3 sektorów)

rys. 4 Kompaktowe ustawienie zespołu w czarnych koszulkach w fazie obrony w 3 sektorach najbliższych położeniu piłki (zasada 3 sektorów)

Kolejnym podziałem boiska, przydatnym do lepszego zrozumienia organizacji gry w poszczególnych fazach jest podział boiska w poprzek 3 liniami, które dzielą boisko na 3 strefy (rys. 5):

• strefę niską (strefa budowania ataku) - tercja pierwsza

• strefę średnią (strefę kreowania ataku) - tercja druga

• strefę wysoką (strefę finalizacji ataku) - tercja trzecia

Strefy te są pomocne zarówno w fazie posiadania piłki, w której budujemy atak, jak i poszczególnych etapach w fazie bronienia.

rys. 5 Podział boiska na 3 poziome (horyzontalne) strefy

FAZY GRY

Fazy ​​gry to cykliczne etapy posiadania piłki i organizacji taktycznej, przez które przechodzi drużyna w trakcie meczu. W odniesieniu do celów taktycznych, kiedy drużyna jest w posiadaniu piłki, jest w fazie ataku, a kiedy traci posiadanie piłki, jest w fazie obrony. W piłce nożnej istnieją cztery fazy gry (rys. 6):

• faza atakowania (posiadania piłki)

• faza przejścia z ataku do obrony (transfer negatywny)

• faza bronienia (brak posiadania piłki)

• faza przejścia z obrony do ataku (transfer pozytywny)

rys. 6 Fazy gry w piłkę nożną

Aby odnieść sukces, skuteczny trener musi mieć jasny plan działania w każdej z tych faz. Fazy​​gry w ujęciu praktycznym to podział sytuacji meczowych mający na celu stymulowanie odpowiednich zachowań zawodników i zespołu w określonych momentach gry.

W następnym artykule weźmiemy pod lupę fazę gry bez posiadania piłki

---

Chcesz wiedzieć więcej o treningu sportowym i profesjonalnym przygotowaniu motorycznym?

Koniecznie zamów GOTOWEGO DO GRY - PIERWSZY W POLSCE PODRĘCZNIK PRZYGOTOWANIA MOTORYCZNEGO DLA TRENERÓW I ZAWODNIKÓW!